Geçtiğimiz günlerde sosyal medyada, kapatılan köy okulları ile ilgili bir paylaşım vardı. Bu paylaşımda kapatılan köy ilkokulu fotoğrafı da konulmuştu. İlk gördüğümde bizim köyün (Balya Müstecap Köyü) ilkokulu sandım. Dikkatli bakınca benzeri olduğunu anladım.
Okulumuz 1933 yılında, yani Cumhuriyetin onuncu yıl kutlamaları sırasında açılmış. Köy meydanına da mermer üzerine ‘'CUMHURİYET MEYDANI – Müstecap Köyü-1933'' yazılmış ve bir kaide üzerine yerleştirilmiş. Sonradan üstüne bir de Atatürk büstü konuldu, köyde hala duruyor.
Genç Cumhuriyetimiz daha on yıl bile olmadan köy okulu modelini belirlemiş. İyi düşünülmüş ve çok amaçlı bir okul binası modelidir.
İki derslikli, iki öğretmenli okula merdiven çıkıp dış kapıdan girilince, sağ tarafta öğretmenler ve müdür odası, yine sağda küçük derslik (4-5'lerin sınıfı), girişin solunda büyük derslik (1-2-3'lerin sınıfı) ve girişin tam karşısında, ortada müze denilen ders araç ve gereçlerinin konulduğu oda vardı. Dersliklerin altı da bodrum olarak kullanılıyordu.
Zaman içinde okul yapıları çeşitli nedenlerle değişti. Okul yapısı, ek binaları, öğretmen lojmanları ve bahçesiyle bir özelliği, bir karakteri olmalıdır.
Her köyde bir cami vardır. Camiler de çok değişik yapılmıştır. Minarelerin yüksekliği de farklı farklıdır. Camiler genellikle köyün merkezindedir.
Köylerde sağlık ocakları, ilçe ve il merkezlerinde hastane yapıları da çok farklı görünümlü yapılardır. Bir ilçedeki hastane binası bir başka ilçedekine benzememektedir.
Bunların dışında her ilçedeki ve ildeki hükümet konağı da denilen kaymakamlık ve valilik binalarının belli bir özelliği yoktur.
Hatta polis ve jandarma karakollarının da belli bir karakteristik özellikte yapılması neden sağlanamasın?
Belediye hizmet binalarının da yapı modelinden, dış cephe boyasına kadar bir özelliği olabilirdi.
****
Kısaca demek istiyorum ki, okul, cami, hastane, hükümet binası, karakol ve belediye başkanlığı hizmet binası gibi yapılar başta olmak üzere kendimize özgü, Türk tipi mimari modeli yaratmalıydık. Yerli ve milli olmak kendi modelini, kendi tarzını yaratmayı gerektirir.
Okul tek derslikli de olsa, çok derslikli de olsa, küçük veya büyük de olsa okul olduğu anlaşılmalıdır.
Camilerimizi de Türk tipi camiler yapmalıyız. Öteki Müslüman ülkeleri taklit eden değil, yerli ve milli, özgün yapılar olmalıdır.
Ülkemiz, depremlerin çok ve sık yaşandığı bir coğrafyadadır. Ne zaman bir deprem olsa önce minareler yıkılır. Daha iki-üç gün önce haberlerde, Orta Anadolu illerimizde yaşanan fırtına sonrası yıkılan minare görüntüleri veriliyordu. Kalem gibi ince uzun minareler yerine, kendi şartlarımıza uygun bir model niye geliştirmeyelim.
Milli Eğitim Bakanlığı, eğitimci uzmanlar ve mimar ve mühendislerden oluşturulacak bir komisyon okul binalarını, Diyanet İşleri Başkanlığı uzman din görevlileri ile mimar ve mühendislerden oluşturulan bir başka komisyon da cami yapılarını kendi milletimize uygun modelleri belirlemelidir.
Türk ve Türkiye tipi yaratılmalıdır. Kamu hizmet binaları ihtiyaca göre küçükten büyüğe model oluşturulmalıdır.
****
Buna ne gerek var? Ne yararı olacak? Denilebilir.
Kendi milli karakterini yaratmaktan söz ediyorum. Söylemekle yerli ve milli olunmaz. Uygulamalarda göstereceksin. Yaratıcı olacaksın, taklitçi değil. Devlet Demiryolları istasyon binaları ve ekleri küçük istasyon da olsa, büyük de olsa birbirine benzer. Hatta inşaatında kullanılan malzemeler, dış renkleri, bahçe duvarı, giriş kapısı bile aynıdır. Benim görüşüme göre bu da ayrı bir güzelliktir. Özgün bir yapı karakterine örnektir diyebiliriz.
Apartman katlarında okul, cami, hastane olur mu ?
Okulun derslikleri yanında oyun ve uygulama bahçesi, sportif alanları ile eğitim için gerekli olan eklentileri de planlamada olmalıdır.
Caminin işlevine uygun eklentileri ve kalabalık cenaze namazlarının kılınabileceği bahçesi olmalıdır.
Hastanelerin gerekli yapıları beraberinde, çiçeklendirilmiş bahçesi ve otoparkı olması gerekir.
Otopark artık her kurumun yakınında planlanmalıdır.
Savaşlarda okul, hastane ibadet yeri saldırı dışıdır. Böyle olması gerekir. Özgün bir tip model olursa, saldırı dışı kalması sağlanabilir. Ayrıca bu yapılara estetik güzellik katabiliriz.
****
Sağlıklı günler dilerim.
