Deniz kıyılarında bir takım süprüntüler vardır. Ot mudur yoksa yosun mudur belli değildir. Yani karaya mı yoksa denize mi aittir kestirilemez. Dalga
onları alır, sonra tekrar dışarı atar; gene alır, geri getirir fakat en sonunda getirmez. İnsanların da böyle yaşadığı ortamdan kopuk olan türleri vardır ki; ne
yapacaklarını bilmezler. Sadece sevdiklerini üzerler. Kısaca dalgaların seyrine göre bir o yana bir bu yana gider gelirler. Bir başka ifadeyle uzun müddet bocalar
dururlar.

Şimdi bu cümleleri kurmak da nereden aklına geldi diyebilirsiniz.

“Dert”ten.

“İnsana ızdırap veren her türlü hal, sıkıntı, zorluk” anlamına gelen dert kavramı yaşamımızın bir parçasıdır. Çevremizdeki olaylara kayıtsız kalmanın
imkansızlığı sebebiyle elbette her yaratılmışın kendine göre bir derdi, bir tasası vardır. Ancak bazı insanlar tamamen kendi hayatına, kendi bedenine
odaklanırken yani “kendisinin delisi” olmuşken; diğer taraftan kendine kendini dahi unutturacak nice ulvi konuları dert edinen insanların varlığı da aşikardır.

Bu bağlamda ben de kendi kendime düşündüm. “Acaba dünyada dertsiz insan var mıdır?” diye. Sonra da halk ozanımız Karacaoğlan’ın “Gezdim şu
ȃlemi dertsiz yoğumuş” dizeleri aklıma geldi. Karacaoğlan der ki:

Kulak verdim dört köşeyi dinledim
Ardımızdan gıybet eden çoğumuş
Ben dünyayı sonsuza dek bellerdim

Meğer dünya dört sultanlık yerimiş

Karşıda uzanır yapraklı dağlar
Hastanın derdini bilemez sağlar
Her nere vardıysam dertliler ağlar
Gezdim şu ȃlemi dertsiz yoğumuş (Karacaoğlan)

Sanırım Karacaoğlan’nın şiirlerinin en güzel özelliği duyuş, düşünüş ve yaşayış özelliklerimizi en yalın şekilde ifade etmesi olsa gerek. Onun düşünce
yapısında dertli olan ağlar.

Dert kelimesi sözlükte üzüntü, hastalık, ağrı, sorun ve kaygı anlamlarına gelmektedir. Türkçede dert üzerine çok sayıda deyim ve atasözü
bulunmaktadır. Halkın manevi tecrübesine göre “Dert eritir, gam ağlatır.”, “ Dert var gelir geçer, dert var deler geçer.”, “Ağacı kurt insanı dert yer.” Bununla
birlikte dert kavramı şiirde de geniş bir biçimde işlenmiş ve tasavvufî bakış açısıyla insanı olgunlaştıran bir unsur olarak görülmüştür. En büyük derdin de
dertsizlik olduğuna işaret edilmiştir. Derler ki: “Dert insanı hakka götüren Burak’tır.”

Mevlana, “Dertli insan içi duman dolu bir odaya benzer. Onu dinlemek; o odaya bir pencere açmak gibidir.” der. Dolayısıyla derdini hemderde
anlatmak insanı iyileştirir. Dert, bir dost ile paylaşıldığında hafifler. Derde derman bulunmasa dahi insanın derdini paylaşacağı bir dostunun olması arzu edilir.
İnsanı halden hale sokan dert; bazen söyletir bazen susturur.

İnsanın karşılaştığı zorluklar ve bu zorlukların ağırlığı karşısında eğilmemek Sebahattin Ali’ye ait olan “Aldırma Gönül”ün dizelerinde ne güzel
verilmiştir. Bu dizelerde şair dertler şaha kalkınca umursamazlığı telkin eder:

Başın öne eğilmesin
Aldırma gönül, aldırma!
Ağladığın duyulmasın
Aldırma gönül, aldırma!

…

Dertlerin kalkınca şaha
Bir sitem yolla Allah'a
Görecek günler var daha
Aldırma gönül, aldırma

İnsanoğlunun dertsiz olduğunu söylemek imkânsızdır. Az ya da çok, büyük ya da küçük, önemli ya da önemsiz her insanın hatta her canlının kendine
göre bir derdi vardır. Her halimizi, her efkârımızı dile getiren türküler dertlerimizi de en güzel şekilde terennüm etmişlerdir.

Neşet Ertaş’a ait olan “Aman Dünya Ne Dar İmiş” isimli türküde de dertten yakınılmaktadır. Türküde dert çekmenin ne kadar zor olduğu şöyle dile
getirilmektedir:

Aman dünya ne dar imiş
Dert çekmesi ne zor imiş
İçerimde yare varmış
Dermanını arar oldum

Dertli dertli gezer oldum
Ben derdimi yazar oldum
Bu derdi ben çeke çeke
Hem canımdan bezer oldum

Dertlendiğinizde bazen kulak, bazen omuz verebilen, bazen de göğüs gerebilen kişilerin hayatınızda olması dileğimle,
Sağlıcakla kalın!...