KRİKOR AMİRA BALYAN (1767 – 1831)
Hassa Mimarı Krikor Amira Balyan 1767'de İstanbul'da dünyaya geldi. Bazı kaynaklar onun doğum tarihini 1764 olarak göstermektedir. Krikor ,Hassa mimarlarından Merametçi Bali Kalfa'nın oğlu, Garabed Amira'nın babası, Milas Kalfa'nın damadı, Hovhannes Amira Serveryan ‘ın ilk eşinin babasıdır. Mimar Krikor ‘'Balyan'' soyadını kullanan ilk aile üyesidir.
Krikor Amira'nın yıldızı , 1789 – 1807 arasında padişah olan III.Selim Han (1761 – 1808)döneminde parlamıştı. III. Selim onu ‘'Hassa Mimarlığı''na atadı. IV Mustafa (1779 – 1808) ve II. Mahmut'ın (1785 -1839) saltanat yıllarında Hassa Mimarı ve Amira konumlarını korudu, bu görevleri aralıksız sürdürdü. III.Selim onun olağanüstü dürüstlüğü, sadakati ve eşsiz sanat yeteneği nedeniyle onu ayrıca ‘'özel danışmanı'' yapmıştı (Dabağyan, 424- 428). Mütevazi kişiliği, işinde inançla çalışması ona Saray nezdinde büyük bir itibar kazandırmış ve onu kuvvetli bir nüfuz sahibi yapmıştı. Bu durum ona bazı ayrıcalıklar kazandırmıştı. At'a binme, sakal bırakma, maiyetinde iki kişi bulundurma, çift kürekli mesire sandalına sahip olma, İslam giyimi dahil istediği kıyafeti giyebilme, bazı vergi ve masraflardan muaf olma, davalı olması halinde davasının Divan Veziri huzurunda yapılması, can güvenliğinin devlet tarafından sağlanması bu ayrıcalıkların bazıları idi.
Krikor, 1820 yılında Ermeni Lusavoriçağan ve Ermeni Katolikler arasında çıkan anlaşmazlıklardan dolayı , hiçbir suçu olmamasına karşın Kayseri'ye sürgün gönderildi. Ünlü Bezciyan Amira ‘nın araya girmesiyle 10 .6.1822'de af edildi ve İstanbul'a döndü. Krikor Amira din farkı gözetmeksizin muhtaçlara büyük ölçüde yardımcı olmuştu. Ermeni cemaatine ait kilise, okul, yetimhane ve hastane inşaatlarında maddi ve manevi katkıda bulunmuştu.
1790'da, Krikor Hassa mimarı Minas Kalfa'nın kızı Soğome ile evlendi. Bir süre Kumkapı'da ikamet etti. Kızı Lusyan 17.9. 1812'de Üsküdar Surp Haç Katedrali'nde vaftiz edildi. O sırada Krikor ailesi Üsküdar'da yaşıyordu. Krikor'un oğlu Garabed Kalfa Hassa mimarı oldu. Lusyan ve Sofya adında iki kızı dünyaya geldi. Sofya, Hassa Mimarı Kayserili Serveryan Hovhannes Amira ile evlendi.
Tarihçi Harutyan Mırmıryan ( 1860 – 1926) Krikor Amira'nın ‘'Bülbül'' meraklısı olduğunu, bu nedenle Bülbül Deresi üzerindeki tepede ikamet ettiğini ve çok miktarda bülbül yetiştirdiğini, yaşlılığında bile bu hobisinden vazgeçmediğini, saatlerce bülbül sesini dinlediğini belirtmektedir. Krikor felç geçirdi ve 15 Kasım 1831 Pazar günü vefat etti. Bağlarbaşı Ermeni mezarlığa gömüldü.
Sağlığında Hassa Mimarı Krikor Amira Balyan , ülkeye şu eserleri kazandırdı:
Saray ve Kasırlar : Sarayburnu Eski Sarayı , 1875 yılında yandı. Beşiktaş Saray – ı Hümayunu , yandı. Bağ-ı Ferah Eski Beylerbeyi Sarayı, Yeniçeriler tarafından yakıldı. Defterdar Burnu Sahil Sarayı, Haliçte Kasr – ı Cedid, Arnavutköy'de Valide Sultan Sarayı ve Daire – i Cedid (1796 -1798). Akıntı Burnu Sultan Sarayı. Aynalı Kavak ya da Tersane Kasrı (1786). Çağlayan Kasr -ı Hümayunu.
Kışlalar: Selimiye Kışlası, Hacı Mıgırdiç Kalfa Çarkyan ile birlikte III.Selim adına ahşap olarak inşa edildi. 1807'de Nizam -ı Cedid ‘in kaldırılması sırasında yandı . Daha sonra III. Selim tarafından kargir olarak , Krikor Amira'ya tekrar inşa ettirildi. Davutpaşa Kışlası (1826 -1827). Taksim Topçular Kışlası, günümüzde mevcut değildir. Balmumcu Çiftliği ve Köşkü. Maltepe Kışlası (1826). Rami Kışlası (1826).
Cami ve Kiliseler: Nusretiye Camii, Tophane (1823 – 1826). Surp Asdvadzadzin Katedrali , Kumkapı (1828) Meryem Ana Kilisesi. Kayseri'de bir başka Kilise.
Diğer yapılar: Darphane -i Amire:Topkapı Sarayı'nın ilk avlusunda , Eski İstanbul Darphanesi (1838). Sultan II. Mahmud Bendi ya da Topuzlu Bendi'nin yükseltilmesi ve onarımı (1800). Valide Bendi, Bahçeköy (1796). Ahşap Serasker kulesi – Beyazıt Yangın Kulesi- Yeniçeriler tarafından yakıldı. 1808'de yanan Paşakapısı'nın yeniden inşası (1827).
Balyan ailesinde mimarlık babadan oğula geçen bir meslek olmuş, mimar olan aile fertleri her zaman bu konuda yüksek yetenek göstermiştir. Krikor Amira Balyan'ın oğlu Garabed Amira Balyan (1800 – 1866) evde özel öğrenim almış, mimarlık sanatını babasının yanında çalışarak kazanmıştı . Balyanlar , Gotik, Rokoko, Ampir gibi hiçbir uslübun etkisi altında kalmamıştır. Onlar kendilerine has bir üslup geliştirmişlerdir. Bu üslup Osmanlı , Ermeni ve Avrupa tarzlarının bileşiminden doğmuş bir üsluptur (Dabağyan, 430). Babası öldükten sonra Garabed, Avrupalı mimarların rakip olarak saraya girmeye çalışmalarına rağmen , Bezciyan Amira'nın aracılığı ile , II. Mahmut tarafından Hassa -Mimarlığı'na getirilmiştir.
Garabed, eniştesi Hovhannes Amira Serveryan ve büyük oğlu Nigoğos Beyle beraber çalışmıştır. Onun en büyük eseri Dolmabahçe Sarayı'dır. Dolmabahçe Sarayı muhteşem bir mimarlık eseri olmasının yanısıra süsleme elemanları ile de fevkalade zarif bir nitelik taşır. Muayede Salonu ve iki Saltanat Kapısı bu muhteşem sanat eserinin simgeleridir. Bu sanat eserlerini Avrupa'da eğitim görmüş , üstün yetenekli Mimar Nigoğos Bey Dalyan yaratmıştır ( 1856). Garabed, II. Mahmut, Abdülmecid ve Abdülaziz' e hizmet etmiştir. Onların devrimci hareketlerine, kendi mesleğinde, katılmıştır. Katkılarından dolayı Abdülmecid ona kendi tuğrasının bulunduğu fesi kullanma imtiyazı vermiştir. O gün için bu çok onur verici bir imtiyaz idi.
Garabed Amira Balyan'ın ülkeye kazandırdığı eserler şunlardır:
Saray, Kasır ve Köşkler: Çifte Saraylar, Eyüp. Eski Çırağan sarayı , Beşiktaş (1836-1839-1843). Dolmabahçe Sarayı. Cemile, Münire ve Adile Sultan Sahil Sarayları, daha sonra Meclis -i Mebusan, Kabataş- Atatürk Kız Lisesi ve Güzel Sanatlar Akademisi olarak kullanılmıştır. Hünkar Kasrı, İzmit. Bayıldı Kasrı, yeniden inşa edilmiştir. Eski Yıldız Köşkü,
Kışlalar: Gümüşsuyu Kışlası, eski ahşap , yeni kargir, ikisini de o yapmıştır.(1843, 1857, 1862). Kuleli Süvari Kışlası ya da Çengelköy Kışlası.
Su Tesisleri: Terkoz tesisleri. Kirazlı Bendi (1833). Bend – i Cedid- II Mahmud Bendi - oğlu Nigoğos Beyle beraber yapmıştır. Divanyolunda II: Mahmud Sebili.
Fabrikalar: Beykoz – Kösele fabrikası (1862), daha sonra adı Sümerbank Sanayi Müessesi Deri ve Kundura Fabrikası olmuştur. İzmit Çuhahanesi. Hereke Dökümhanesi : Dokuma ve Bez Fabrikası. Bakırköy Basmahanesi : Dokuma ve Bez Fabrikası.
Hastaneler: Gümüşsuyu Askeri Hastanesi (1861 -1862). Süper Pırgiç Ermeni hastanesi, Hovannes Kalfa ile beraber .
İbadethaneler: Bezmialem Valide Sultan Camii - Dolmabahçe Camii (1853 -1854). Surp Hagop Madur: Mescit benzeri kilise Surp Pırgiç hastanesi bahçesinde (1853). Surp Asdvadzadzin Katedrali, Beşiktaş (1838). Yerevman Surp Gaç Kilisesi , Kuruçeşme (1834). Surp Yerortutyun Katedrali, Galatasaray (1836 1838), Surp Hagop Kilisesi tadilatı Zeytinburnu, (1852). Surp Sarkis Kilisesi , Bandırma,(1858). Surp Lusavoriç Kilisesi ve Manastırı, Bayburt ‘'Lisonk'' Ermeni köyü .
Okullar: Mekteb – i Harbiye , Pangaltı (1834). Harbiye – Sipahi Ocağı , Harbiye. Cemaran Yüksek Koleji, Hovhannes Kalfa Serveryan ile birlikte .
Garabed Amira'nın oğlu Nigoğos Bey Balyan 19 Kasım 1826'da İstanbul'da doğmuştur. Evde eğitim gören, olağanüstü bir sanat yeteneğine sahip Nigoğos çok genç yaşta, kendine çok bağlı olduğu annesi Nazeni Hanım'ı kaybedince depresyona girmiştir. Babası onu Saray'ın yakıtçısı Ohannes Ağa Dadyan ve yüksek okul hocası Gaçadur Bardizbanyan ile 1842'de Paris'e göndermiştir. Paris'te öğrenimine devam etmiş, hocası Prof. Labroust'un , zeka ve çalışkanlığı ile dikkatini çekmiştir. Ağır bir hastalığa yakalandıktan sonra öğrenimini yarıda bırakmış ve yurda dönmüştür. Babası ile beraber çalışmaya başlamıştır.
Nigoğos 22 yaşında iken Abdülmecid eski Çırağan Saray'ında Avrupai tarzda bir kütüphane yapması için onu görevlendirmiş. Kütüphane göz kamaştırıcı bir zarafeti ve çok kullanışlı olması nedeniyle Abdülmecid tarafından çok beğenilmiş ve ona ‘'Hassa Mimarlığı ‘' yolunu açmıştı. Sanatçı ‘'Evrim'' felsefesine temelinden bağlı, yenilikçi bir kişiliğe sahipti. Büyük bir yardımseverdi. Sanat okulu açmış, Avrupa'dan getirttiği ünlü hocalarla duvar süslemeciliği, heyketraşlık, taş – kabartma sanatı, mühendislik ve mimarlık alanlarında sanatkar işçi, kalfa ve usta yetiştirmiştir.Ermeni cemaatinin ‘'Ermeni Millet Tüzüğü''nün hazırlanmasında fikir babası ve öncü olmuştur. Krikor Odyan (1834 -1886) ve Dr. Nahabed Rusinyan (1819. – 1876) ile beraber iyi niyetle hazırlanan bu tüzük , siyasetçiler tarafından suistimal edilmiş ve büyük huzursuzluklar yaratmıştır. Babası Garabed oğlunun bu işe karışmasını istememiştir.
Nigoğos Bey Dalyan, Nunya Minasyan isimli bir kızla evlenmiş ve ondan yedi çocuğu olmuştur. Oğlu Levon Hassa Mimarı ve diğer oğlu Minas hukukçu olmuştur. Abdülmecid Nigoğos'a ikameti için Ortaköy'de altı katlı bir bina tahsis etmiştir. Nigoğos , 27 Şubat 1858'de 32 yaşında tifo'dan öldüğünde Abdülmecid çok üzülmüş ve Saray'da üç gün yas ilan etmiştir. Yıldız yolu yapımı sırasında hem kendisinin hem babasını mezarları , herhangi bir yere nakledilmemiş ve kaybolmuştur. (Dabağyan, 441). Hassa Mimarı Nigoğos Bey'in eserleri şunlardır:
Saraylar: Dolmabahçe Sarayı :Muayede Salonu , Saltanat ve Hazine- i Hassa Kapıları ve Divanhane (1844 – 1854).Beykoz Kasrı (1854). Göksu ve Küçüksu Kasrı. Ihlamur Kasrı (1849 – 1856). Yeni Çırağan Sarayı , bütün ayrıntılarıyla plan çizimi (1857). Adile Sultan Kasrı (1853).
Camiler: Ortaköy Camisi (1853). Çırağan ya da Küçük Mecidiye Camii. Dolmabahçe Bezmialem Valide Sultan Camii (1852 – 1854)
Balyan ailesinin en yetenekli ve üstün meziyetli bir başka ferdi Sarkis Balyan'dır (1831- 1899). Garabed Amira'nın çocuğu olan 1831 doğumlu Sarkis ilk öğrenimini özel olarak evde almış 1843'de tahsil için babası tarafından Paris'e gönderilmiştir. Kardeşinin hastalanması nedeniyle tahsilini yarıda bırakmış, İstanbul'a dönmüştür. 8 Eylül 1848 yılında 14 öğrenci ile birlikte tahsil için tekrar Paris'e gönderilmiştir. O önce École Centralena sonra École de Beaux Art'ı okudu. Akademiyi bitirdikten 1855'de İstanbul'a gelen Sarkis babasının yanında çalışmaya başladı. 1866'da babasının ölümünden sonra , kardeşi Agop Beyle ‘'Hassa Mimarlığı''na atandı.
Sarkis Bey'in özelliği, kendisine verilen projeleri çok çabuk ve uygun maliyetle bitirmiş olmasıydı. Sarkis Bey mimar olmanın yanısıra mühendis idi, çeşitli icadları vardı. Bunlardan biri Döner Buharlı Makine Londra Sanayi Fuarı'nda teşhir edildi ve ödül kazandı. Diğer önemli icadı olan Patlamaz Kazanla birikte bu icad için, 19 Mart 1862'de İngiltere, ona ‘'İhtira Beratı'' vermiş ve bu ürünler Avrupa ülkelerinde kullanılmaya başlamıştır.
Sarkis bey mimarlıktaki başarılarından dolayı rakipleri ve özellikle bir türlü Saray'dan iş alamayan Avrupalı mimarlar tarafından çok kıskanılmıştır . Balyan'lar ve Sarki Bey aleyhine bir çok dedikodular çıkarılmıştır. Devleti soyduğu , para çaldığı iddia edilmiştir. Bunun üzerine Sarkis Bey bir süre bu ortamdan uzak kalmak için 1880'de Paris'e gitmiştir. Hazine -i Hassa ve Maliye Nazırlığı'na Agop Paşa (1832 – 1891) atanınca , Sarkis Bey padişah fermanıyla geri dönmüş ve eski mevkiinde görevlendirilmiştir. Fakat hırsızlık iddiası onu çok üzmüş , temize çıkmasına rağmen , bir süre sonra aktif hayattan çekilmiş, Kuruçeşme açıklarında kendi inşa ettiği adada yine kendi yaptığı köşkünde yaşamaya başlamıştır. Buradaki laboratuvarında kimya ve fizik araştırmaları yapmıştır. Sarkis Bey bu köşkünde 1899'da ölmüş ve Üsküdar Ermeni Mezarlığı'na gömülmüştür.
Sarkis Bey'in ölümünden sonra mirasçıları adayı Şirket- i Hayriye Vapur İşletmesi'ne kiralamış, kiracı burayı kömür deposu olarak kullanmıştır. Daha sonra burası Galatasaray Spor Kulübü Denizcılik Lokali olmuş ve Galatasaray Adası olarak anılmaya başlamıştır.
1864 yılında kendisine ‘'Bey'' ünvânı verilen Sarkis Bey 1867'de İstanbul'u ziyaret eden İmparatoriçe Eugene tarafından kardeşi Agop beyle , huzura davet edilmiş ve Dolmabahçe Sarayı ve Beykoz'daki ‘'Tokat Köşkü''nde gösterdikleri üstün sanat niteliklerinden dolayı taltif edilmiştir. Kendilerine hediyeler verilmiştir (Babağyan,452). 1867'de Sarkis Bey'e ‘'Ula evvel'' , 25 mayıs 1872'de ‘'Bala rütbeleri verilmiştir. 1 Ağustos 1872'de Bavyera Kıralı tarafından nişanla, 19 Ekim 1872'de Avusturya İmparatoru tarafından ‘' Krondöfer'' nişanı ikinci rütbesi ile, 15 Ocak 1873'te Alman İmparatoru II . Wilhelm tarafından ‘'Prusya Tacı'' nişanıyla , ayni yıl Rus Çarı tarafından ‘'St.Stanislavos'' nişanıyla ödüllendirilmiştir. 1874 depreminde bir çok bina İstanbul'da yerle bir olmuştu. Balyanların yaptığı hiçbir bina bu depremden zarar görmemiştir. II. Abdülhamit bundan dolayı Sarkis Bey'e ‘'II. Sınıf Osmanlı Nişanı'' vermişti. 1874'de İran Şahı Nasreddin de onu ‘'Şir -i Hurşid'' nişanı ile ödüllendirdi. 1875'de ‘'Birinci Rütbeden Mecidiye Nişanı'' alan Sarkis Bey 1894 yılında ‘'Nişan – ı İmtiyaz ve Liyakat Madalyası'' ile ödüllendirildi. 31 Mart 1878'de ,mimarlık sanatının zirvesi kabul edilen Devlet Baş Mimarı olması İçin bir Ferman-ı Hümayun yayınlanmıştır. Bu ,Osmanlı tarihinde bir gayrimüslim için irade edilen ilk fermandır.
Sarkis Bey 1 Temmuz 1873'de, 35 yıl imtiyazlı Şirket -i Osmani'yi kurdu. Bazı bankerle birlikte bu şirkete 1 milyon Osmanlı altını sermaye sağladı. Beykoz'da satın aldığı 40.000 m2 lik arazide 1873 -1874'de, buhar makinesiyle çalışan bir Kereste Fabrikası kurmayı düşünüyordu. Ereğli çevresinde maden kömürü çıkarma, taşıma ve satma imtiyazını aldı. Ereğli'de 40.000 altın harcayarak bir rıhtım inşa etti. Bağdat Demiryolu inşaatının tüm yapımı ona ihale edildi. 12 Kasım 1875 de kardeşi Agop Bey ölünce işlerini yavaşlattı.
Kendisi amatör piyanist ve ressam olan Sarkis Bey Ermeni cemaatinin bir çok hayır işlerinde maddi yardımda bulundu. Mimarlıkta olduğu kadar resim ve müzikte yetenekli gençleri himayesi altına aldı. Onların yetişmesine yardımcı oldu. Sarkis Bey ünlü Barutçubaşı Arakel Sisak Bey Dadyan'ın (1820 – 1886) kızı Mahruki hanımla 1859'da evlenmiş , eşini 3 mart 1865'de kaybetmiş ve onun ansına 1866'da Beşiktaş'ta Makruhyan Okulu'nu yaptırmıştır. Makruhi hanımla birlikte ‘' Mayr Araksi'' isimli bir şarkının sözünü yazmış ve bestelemiştir. Ayrıca ‘'Kristof Kolomb'' adlı bir opera bestelemiştir. Sarkis Bey Dolapdere'de Arşagunyants Okulunu (1875 ) ve Van'ın Meramet Köyü'nde bir ilkokulu inşa ettirmiştir.Bu ilkokulun uzun yıllar bütün masraflarını o karşılamıştır.
Sultan Abdülaziz ünlü ressam İvan Hovhannes Ayvazovsky'i İstanbul'a davet etmiş ve Sarkis Bey'i onu karşılamak ve ağırlamakla görevlendirmiştir. 30 Ekim 1874'de ünlü ressamı Sarkis Bey Beyoğlu'ndaki konağında ağırlamış, ertesi günü ona Saray'a götürmüş ve Sultan'a takdim etmiştir. Tekrar konağa döndüklerinde , memnuniyetinden dolayı, Ayazovski Sarkis Bey'e altı tablosunu hediye etmiştir (Dabağyan, 455). Sarkis Bey'in mimarlığı ve eserleri konusunda Avrupa basınında çeşitli makale ve yazılar yayınlanmıştır. 28 Ağustos 1875 tarıhli Le Monte Illustre'deki uzun makale bunlardan biridir. Sarkis Bey restorasyon ve onarım işlerinde de olağanüstü başarı göstermiştir. Kışın suların istilasına uğramış olan Kağıthane Sarayı'nı , kendi yarattığı özel bir sistemle , içindeki eşyaları boşaltmadan bir metre yükseltmiştir. Ayni şekilde duvarı yarılan ve denize meyleden Arnavutköy Sarayı'nı onarmıştır. Sarkis bey'in eserleri şöyle özetlenebilir:
Saraylar : Beylerbeyi Sarayı (1864). Yeni Çırağan Sarayı, Nigoğos Bey çizimlerini, Agop Bey inşasını ve Sarkis Bey müteahhitliğini yaptı (1863 – 1866). Saray 1910'da kundaklanarak yakıldı . Daha sonra onarılarak hizmete sokuldu. Yıldız Sarayı ‘nın Büyük Mabeyn Köşkü, Çadır Köşkü, Çit Kasrı, Ferhan Köşkü, Malta Köşkü, Merasim dairesi (1861 – 1876). Kandilli Adile Sultan Sarayı. Baltalimanı Sahil Sarayı. Birinci bina Abdülmecid'in kızı Fatma Sultan için yapılmış , bugün Hidrobiyoloji Enstitüsü olarak kullanılmaktadır. İkinci bina Fatma Sultan'ın eşi Damat Ferit Paşa zamanında ‘'selamlık'' olarak inşa edilmiş , bugün Kemik Verem Hastanesi olarak kullanılmaktadır.
Kaşır ve köşkler : Ayazağa Kasrı (1866). Kalender Kasrı ,günümüzde Orduevi ile hizmet vermektedir. Kağıthane Çağlayan Kasrı (1862). İzmit Hekimbaşı Çiftlik Kasrı (1861). Topkapı Sarayı'nda Mecidiye Kasrı .Yusuf İzzet Paşa Av Köşkü – Zincirlikuyu Kasrı -. Beykoz'da Tokat Köşkü- Hümayunabad Kasrı -. Alem dağı Av Köşkü. Ayazağa Çinili havuzlu Av Köşkü. Serdar Köşkü. İzmit Sultaniye Köşkü. Abdülaziz Av Köşkü- Validebağı Köşkü – (1856). Küçükçekmece Köşkü.
Kışlalar: Mecidiye Kışlası – Taşkışla – ITÜ Mimarlık fakültesi olarak kullanılmaktadır günümüzde (1863 -1864 ). Maçka Silahhane ve Karakolu,- Planlarını Simon Bey Balyan çizmiştir-
Camiler: Maçka Aziziye Camii , yarım kalmıştır. Kağıthane Çağlayan Camii – Sadabat Camii. Pertevniyal Valide Sultan Camii – Yıldız Camii – Hamidiye Camii , -Dikran Kalfa ve Sarkis Bey ile ortak inşa edilmiştir - (1855).
Diğer Yapılar : Arşagunyants okulu, Dolapdere (1875). Makruhyants Okulu , Beşiktaş (1866). Çırağan Karakolu. Maçka karakolu. Hamidiye Saat Kulesi, -Dikran Kalfa ile beraber inşa edilmiştir-.
Garabed Amira Balyan'ın diğer oğlu Agop Bey Balyan da (1837 – 1875) Hassa Mimarı olarak bir çok esere imza atmış, önemli bir mimar olarak Osmanlı Mimarlık Tarihi'nde yerini almıştır. Garabet'in en genç oğlu Simon Balyan (1848 – 1894) ve Nigoğos Balyan'ın oğlu Levon Balyan (1855 – 1925) da Balyan ailesinin diğer ünlü mimarlarıdır.
Balyan'lar belki Galata Bankerleri değildi. Fakat Osmanlı mimarlık tarihinin son 150 yılına büyük katkıları olan çok önemli bir aile idi. Yaptıkları eserlerin bir çoğu günümüze kadar gelmiştir. Saray nezdinde bu özel durumları nedeniyle varlık sahibi olmuşlardır. Büyük olasılıkla ,varlıklı olmalarından dolayı, doğrudan ya da dolaylı olarak, inşa edilen eserlerin finansman işlerine karışmış olabilirler.
