Cüzzam (Lepra)
Arapça’da “elin kesilmesi, parmakların düşmesi” anlamına gelen cezem kökünden türetilen cüzâm kelimesi, özellikle bulaşıcı lepra (lepromatous leprosy) olgularında ortaya çıkan ciddi şekil
bozukluklarını ifade eder ve Türkçe’de daha çok cüzzam şeklinde söylenir. 17 Kara ölüm-veba’nın ardından ortaya çıkan cüzzam (lepra), batı toplumlarında büyük korku ve
paniğe neden olmuş bir hastalıktı. Aslında cüzzamın yeryüzündeki varlığı daha eskilere gitmekteydi.
Cüzzam'ın MÖ 300’de Büyük İskender’in askeri birlikleri tarafından Hindistan'dan Avrupa'ya geldiği ileri sürülmektedir. Ortaçağ’da Avrupa ve Orta Doğu'da görülme sıklığı yüksekti. Sosyoekonomik
gelişme nedeniyle olgu sayısı 1870 yılı ve civarında önemli ölçüde azalmıştır. 18 Eski Mısır, Çin ve Hindistan uygarlıklarında bilinen cüzzam, kıta Avrupa’sında Ortaçağ süresince düşük seviyede görülürken, Haçlı Seferlerinden dönen askerlerin gelmesiyle olgu sayısı artmaya başladı. O zamana kadar bulaşıcı olmayan veya çok az bulaşıcı olan birçok cilt hastalığı da cüzzam olarak nitelendirilmekteydi. Ancak cüzzamlı olan kişilerin varlığı toplumları her zaman tedirgin etti. Bu hastalığa maruz kalanların Tanrı’nın gazabına uğradığı ya da lanetlendiği, ahlâken düşük
seviyede kişiler olduğuna inanılırdı. Aslında cüzzam bir yoksul hastalığı gibi algılansa da zenginler arasında da görüldüğü olurdu. Babil döneminde olduğu gibi hastaların farklı ve belirleyici giysiler giymesinin yanı sıra toplumun bir arada olduğu yerlerde, dua ayinlerinde bile ayrılmaları ve izole edilmeleri zorunluydu. Enfekte olanlar fiziksel ve törensel olarak kirli olarak kabul edildiğinden, bu
hastalık korkunç ve kirletici olarak kabul edildi. İbranice İncil'de cüzzam genellikle Tanrı'nın günahkâr davranışlar için cezası olarak görülüyordu. Cüzamlıların ölü olarak yaşadıklarına inanılır ve ölümle eş
değer anlamda ilişkilendirilirdi. Hıristiyanlıkta, ilahi hekim olarak da kabul edilen Hz. İsa’nın cüzzamlı hastayı iyileştirme mucizesi, hastalığın dini ve mistik bir anlam kazanmasına sebep oldu. 19 20 21
Hasta sayısının çokluğu ve hastaların sosyal yaşamdan soyutlanması, dışlanma yüzünden işsiz ve aç kalması neticesinde 11 ile 14. yüzyıllar arasında İngiltere’de cüzamlıların bakımı için kasabaların
ve şehirlerin kenarında ya da kırsal alanlarda, kavşakların ya da önemli seyahat yollarının yakınında 320 kadar cüzamlı veya "lazar" evleri inşa edildi. 22 Cüzzam’ın etkeni Mycobacterium leprae isimli bakteridir.