YazıYorum (Mete Kozdağ)  

      Sarıkamış Harekatı, tarihimizin en büyük acılarından birini yaşatmıştır. Osmanlı İmparatorluğu 22 Aralık 1914'te Ruslara karşı Sarıkamış Harekatını başlattı. Ancak yapılan taktiksel hata 15 Ocak 1915'te on binlerce askerimizin şehadeti ile son buldu. Askerlerimizin birçoğu Ruslarla çarpışamadan soğuktan donarak şehit oldu.  

      Sarıkamış Şehitleri, 109 yıldır hiç unutulmadı.  

      Sarıkamış Harekatı, I. Dünya Savaşı sırasında Osmanlı İmparatorluğu ve Rus İmparatorluğu arasında, Sarıkamış'ta gerçekleşen kara çatışmalarından olup Osmanlı İmparatorluğu'nun askeri taktik hatasıyla büyük bir başarısızlıkla sonuçlanan bir askeri girişimdir.  

      Kasım 1914'te Azap ve Köprüköy'e saldıran Ruslar, 3.Ordu Komutanı Hasan İzzet Paşa tarafından mağlup edilip dağıtılmıştır. Hasan İzzet Paşa dağılmış Rus ordusunu yakalamak yerine orduyu 15 kilometre geri çekmiştir. 

      Hali hazırda dağıtılmış olan Rus ordusunu yok edip, Bakü Petrollerine ulaşmak ve Alman İmparatorluğu'nun sanayi ihtiyacını karşılamak, harekatın amaçlarından biridir. Ayrıca 1877'deki 93 Harbi, Osmanlı İmparatorluğu'nun yenilgisi ile sonuçlanınca, Batum, savaş tazminatı olarak Rusya'ya verilmiş, Sarıkamış, Kars, Ardahan ve Artvin de Berlin Antlaşması ile Rusya'ya bırakılmıştı.  

      Bu yurt topraklarını geri almak amacıyla 1914 yılında dönemin Başkomutan Vekili olan Enver Paşa 19 Aralık tarihinde "Sarıkamış Harekâtı" planlarını kurmaylarına sundu. Osmanlı ve Alman kurmay heyeti, planı kabul etti. 

      Türk Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanlığına göre Osmanlı zayiatları 60.000 ve Rus zayiatları 30.000'dir. Savaşın en hazin kısmı ise Osmanlı kayıplarının birçoğunun Ruslar ile yapılan çarpışmalarda değil de ağır soğuk hava koşulları yüzünden ölmesidir. Ruslar; Türklerden 200 subay, 7000 eri esir, 20 makineli tüfekle 30 topu ganimet olarak almışlardır. 5000 kişi civarında esir alınmıştır. Bunlar tahmine göre, Kırımda domuz çiftliğinde çalıştırılarak ve aç bırakılarak ölmüşlerdir. 

      Tarihçi-yazar Mehmet Niyazi, Sarıkamış Harekatındaki ölü sayısının tüm belgelerde toplamda 23.000 olduğunu, 90.000 rakamının 60.000 kayıp veren Rusların yalanı olduğunu kaydeder. 90.000 askerin öldüğü iddiası ilk olarak Sarıkamış Harekatından sekiz yıl sonra Binbaşı Şerif Bey'in yazdığı kitapta yer almaktadır. Osman Mayatepek 75.000 muharip kuvvetin bulunduğu tarafın 90.000 askerinin ölmesinin matematiksel olarak imkânsız olduğunu ifade etmektedir. 

      Savaştan sonra İstanbul'a dönen Enver Paşa uzun bir süre Sarıkamış hakkında herhangi bir haber, bildiri veya yayın yapılmasını engelleyerek sansür uygulamış ve Osmanlı halkı savaşta olup bitenleri uzun yıllar sonra öğrenebilmiştir. 

      Ermeni gönüllü tümenleri, Rus kuvvetlerinin başarısında önemli etken olmuştur. Bunlar kritik zamanlarda, Osmanlı hareketlerine meydan okudu. Osmanlı'nın gecikmesi Sarıkamış etrafında yeterli kuvvet konsantre etmesi için Rus Kafkasya Ordusuna zaman kazandırmıştır. Enver Paşa, Ermenileri suçladı ve bölgede Rusya ile aktif beraberlikte bulunduklarını söyledi.  

      1918 Mart ayında Brest-Litovsk Antlaşması ile Sarıkamış ve Kars geri alınmış, ama aynı yılın Ekim ayında Mondros Mütarekesi uyarınca eski sınırlara dönülmüş ve topraklar elden çıkmıştı.  

      Sarıkamış Kuşatma Harekatı; düşman kuvvetlerinin arkasına düşmeyi hedef alan başarılı bir plandı. Ancak stratejinin faktörlerinden zaman ve iklim şartları iyi değerlendirilemediği için bu sonuç kaçınılmaz olmuştur. 

      Okunuyor olmak dileğiyle, saygılar