ANASAYFA GÜNDEMSİYASETMANŞET HABEREKONOMİSPORRÖPORTAJLAR YAZARLAR KURULUŞ KÜNYE İLETİŞİM

01.04.2024

AMERİKAN İŞ DÜNYASINI ANLAMAK- 3

HOWARD SCHULTZ (d.19.7.1953)
(STARBUCKS)

Starbucks adı bugün dünyanın her yanına yayılmış bir kahve ve kahvehane  imporatorluĝunu simgelemektedir. Howard Schultz, Starbucks'ı 1987'de  satınalmıştı. Firma, üçü de University of San Francisco'da öğrenci iken tanışan, Ingilizce öĝretmeni Jerry Baldwin, tarih öĝretmeni Zev Siegel ve yazar Gordon Bowker tarafından , 30.Mart.1971'de kurulmuş ve yeterli gelişme gösteremememişti. Starbucks el değiştirmesinden sonra bütün dünyada kahve kültüründe bir devrim yarattı. Yalnız kahve çeşitleri, kahve yapma yöntemleri ve pazarlanması açısından değil, kahve içme ortamı ve alışkanlıkları açısından da bu devrim bütün dünyaya yayıldı..


10  yıl önce 61 ülkede 20366 dükkâna sahip olan Starbucks'ın  bir yıllık satış geliri, bir önceki yıla göre yüzde yedi artışla 13.3 milyar doları bulmuştu. Kâr marjı yüzde 15 düzeyindeydi. Şirketin ABD'de 13123, Kanada'da 1299, Japonya'da 977, Ingiltere'de 793, Çin'de 732, Güney Kore'de 473, Meksika'da  363, Tayvan'da 282 , Filipinler'de 204, Tayland'da 164 dükkânı bulunmaktaydı . 2022 yılı Kasım'ı itibariyle şirketin 80 ülkede 35,711 dükkanı bulunmaktadır. Bunlardan 15,873'ü ABD'dedir ve 8,900'üne şirket sahiptir , diğerleri franchise sistemiyle çalışmaktadır.


 ABD'deki merkezi Seattle, Washington'da olan Starbucks'ın 2022 yılı toplam satışları 32.25 milyar dolar, net karı 3.28 milyar dolardır.  2023'te 381,000 kişi (13.1.2024 itibariyle 402,200) çalıştıran  şirketin  satış geliri ayni yıl % 11.55 artışla 35.976 milyar  dolara, net karı 4.125 milyar dolara çıkmıştır. Nasdaq'daki hisse değeri 22.1. 2024 itibariyle 93.07 dolardır, şirketin piyasa değeri – market value 105.79 milyar dolardır. Starbuck's şirketi Starbucks Coffee, Ethos Water, Hear Music, La Boulanger Bakery, Teavana, Torrefazione Italia, Tata Starbucks İndia'nın sahibidir. Şirketin bugünkü yönetim kurulu başkanı Melody Hobson , CEO'su Laxman Narasimhan'dır. Şirketin ürünleri arasında , içecek kahve çeşitleri, çay, alkolsüz içkiler, fırında pişirilmiş unlu yiyecekler ve sandviç bulunmaktadır. Bugün global kahve endüstrisi 165.7 milyar dolarlık bir Pazar olarak kabul edilmektedir.(Statista Research Department, 18.1.2024)


Şirketin ilk kurucuları  yüksek kaliteli kahve tanelerini kavurma ,  bu işlem için ve kahve pişirmek için aygıt satma amacı ile bu şirketi kurmuşlar ve bu konuda uzman Alfred Peat'dan yararlanmışlardı. Sonradan Peat'in altı dükkânını 1986'da ondan satınalmışlardı. Şirketin büyümesi, devlet destekli  kamu barınma projesi Canarsie'de oturan ,fakir bir aileden gelen, babası Alman Yahudi kökenli kamyon şoförü olan, üniversiteyi geçim zorluĝu içinde bitiren New York Brooklyn 19.7.1953  doĝumlu Howard Schultz'la gerçekleşti  Schultz bir iş seyahatında Milano'da gördüĝü kahve barlarının , herkesin gelip rahatlıkla kahve içip dinlenebileceĝi rahat bir ortamın ABD'de de başarılı olabileceĝine inandı. Starbucks'ı 3.8 milyon dolara eski sahiplerinden satınaldı. 2024 yılı itibariyle 3.4 milyar dolar servetle ABD'nin en zenginler listesinde yer alan Schultz, ailesinden ilk üniversite mezunu olandır. Sporculuĝu nedeni ile Northern Michigan Universitesi'ne girebilmiş ve Iletişim fakültesi'ni bitirmiştir.1982'de Sheri Kersch ile evlenen Shultz'un Michael ve Ronnie isimli iki kardeşi ve Eliahu ve Addison isimli iki çocuğu bulunmaktadır. 


Schultz 2001 -2006 arasında Seattle SperSonics basketbol takımının sahipliğini yaptı. ABD'de Demokrat parti'yi destekleyen , Neo liberal Schultz 2012, 2016 ve 2020 ABD başkanlık seçimlerine bağımsız aday olarak katılmıştır. Çin'de ilk dükkanını 1999 Ocağında açan Schultz Çin'de çay kültürü ile kahve tüketimini bağdaştıran bir yeni kültür yaratmıştır. O  ayni zamanda  dört kitap yayınlayan bir yazardır ve askerlikten emekli olanlara ve gençlerin işsizliğini önlemeye yardımcı olmak için, başlangıç sermayesi 100 milyon dolar olan, Schultz  Family Foundation'ı kurmuştur. 


Howard Schultz Starbuck'ın 21,694,538 hisse ile %1,909'una sahiptir. Şirketin diğer yatırımcı ortakları şöyledir; The Vanguard Group % 8.98, Black Rock Funds Management % 4.6, Capital Research Management % 2.23, diğer kurumlar % 37.11, Mutual Fund Holders ,% 35.23 individuals %2.54.


1986 -2000 arasında şirketin CEO'luğunu yapan  Schultz çok hızlı bir şekilde franchise yoluyla şirketin ABD'nin Batı yakasında  yayılmasını sağlamıştır. Daha sonra  ABD'nin diğer eyaletlerine  ve ülkelere yayılması başladı. Schulz'dan sonra CEO olan Orion Smith, beş yıl boyunca  bulunduğu görev sırasında Starbucks'ı ‘'Fare trade'' kahve ticaretinde en büyük rol oynayıcı haline getirdi ve satışları 5 milyar dolara çıkardı. 2007 – 2008 mali krizi sırasında  Shultz tekrar CEO oldu ve on yıl süresince şirket önemli başarılar sağladı ve ‘'Corporate social responsibilty'' – kurumsal sosyal sorumluluk- konusunda ciddi adımlar attı. 2017'de Kevi Johnson CEO oldu ve bu görevi Mart 2022'ye kadar sürdürdü. 2022 Nisan ve Eylül'ü arasında Schultz tekrar CEO oldu ve görevi Eylül'de Laxman'a devretti. Son gelişmelerden sonra, alkollü içki satmayan Starbucks, ‘'Starbucks Evenings'' adıyla başlattığı ayrı bir gurup dükkanlarda bira ve şarap  satışına başladı. Ayrıca bakkal dükkanlarında da Starbucks markalı ürünler  yer almaya başladı. 2010'da ‘'Starbucks Reserve'' programı çerçevesinde özel, pahalı, yüksek kaliteli kahve satan yeni bir kahve dükkanları açma projesi başlattı. Bu program içinde Starbucks'ın altı kahve çekirdeği kavurma  ve test etme ve 43 cafe barı bulunmaktadır. Kavurma tesisleri Seattle (2014), Shanghai (2017), Milan (2018), New York City (2018) ,Tokyo (2019) ve Chicago'dadır ( 2019). 2019'da açılan Chicago's Magnificent Mile, Starbucks'ın dünyada mevcut dükkanlarının en büyüğüdür.  Şirket Fortune 500'de 120 .sırada Forbes Global 2000'de 303.ncü sırada yer almaktadır.

 ,

Starbucks'ın ABD'de geliştirdiĝi model her yerde ayni başarıyı göstermemiştir. Ilke olarak Starbucks dükkanlarının mülkiyetine da sahip olmak isteyen şirket Avustralya'da ilkin başarılı olamamış 44 dükkânından 31'ini kapatmak zorunda kalmıştır. Orada sonradan franchising sistemini uygulamaya başlamıştır. Ingiltere'de de sorunlar yaşanmıştır.   Güney Ingiltere'de de franchising yolu ile genişlemiştir.  Çok rekabetçi bir kahve piyasası olan Ingiltere'de başarılı olmanın şart olduĝunu düşünen şirket , yerel müşteri isteklerini yerine getirmeyi ön plana çıkarmış, yerli ürünleri de ürün yelpazesine katmıştır. Türkiye'de de müşteri talebine uygun ürünler , ürün listesine yerleştirilmiştir (http.//en.m. Wikipedia.org/wiki/Starbucks 22.1.2024)


Starbucks bazı açılardan şiddetle tenkide uĝramaktadır.  Bunlar arasında rekabeti önleyici girişimleri, inşa ya da dükkan açma izni olmadan dükkân açması,  Avrupa'da vergiden kaçınma ve Israil'le yakın ilişkisi olma bunların başında gelen konulardır. Ingiltere'de faaliyet gösterdiĝi 14 yılda 5 milyar dolar satışdan yalnız 8.6 milyon dolar vergi ödemesi dikkati çekmiş ve vergi soruşturmasına konu olmuştur. 2011'de Ingiltere'de Starbucks 33 milyon dolar zarar göstermişti. Merkeze ödenen patent ücretleri,  Hollanda Starbucks'tan satın alınan kahve bedelleri, Isviçre Starbucks'a ödenen çeşitli hizmet bedelleri  önemli miktarları bulmakta  ve dikkati çekmekte idi.


12  Aralık  2023 haftasında Starbucks'ın New York'taki  bir dükkanının  camları  pro -Palestinian grafitti ile boyandığı bildirildi. Bir kaç saat sonra, sekiz sokak ötede bir başka Starbucks dükkanında bir müşteri çalışanlara, Starbucks'ın İsrail karşıtı olduğu düşüncesiyle, hakaret etti. 29 Aralık'ta şirket yayınladığı bildiride, kazancının hiç bir kısmıyla her hangi bir hükümeti ve askeri operasyonu fonlamadığını , barış yanlısı olduğunu, vahşeti desteklemediğini ve suçsuz insanların cezalandırılmasını istemediğini ilan etti. Bu şekilde CEO Laxman,  şirkete karşı İsrael – Gaza savaşı  ve Starbucks'ın iş kanununa uymadığı iddiasıyla,  işçi sendikası ile doğan   ihtilaf nedeniyle  başlatılan boykotu önlemeye ya da hafifletmeye çalıştı. Fakat boykot olayı satışları ve karı  % 7 oranında düşürdü. Şirketin Pazar değerinin bu boykot nedeniyle 12 milyar dolar azaldığı iddia edilmektedir.


Business Strategy Hub yazarı S.K. Gupta'nın yaptığı SWOT analizine göre Starbucks'ın en kuvvetli yanları arasında markası, mali performansı, dükkan adedinde büyümesi, geniş uluslararası tedarik zincirine sahip olması, şirket satınalma yeteneği, kalite  ve standardizasyonu, verimlilik ve stratejik planlama yeteneği, güçlü loyalti programı, gender -neutral – herkes için ayni – tuvaletleri kullandırması bulunmaktadır. Zayıf yanları arasında da, yüksek fiyatları, ürününün taklit edilebilirliği, Avrupa'da vergiden kaçınması, mal tedarikinde bazı yanlış politikaları, ürününü çeşitli nedenlerle piyasadan geri çekmesi  gibi faktörler yer almaktadır (S.K.Gupta, Business Strategy Hub, 13.1.2024,http://bstrategyhub.com /swot – analysis- o – starbucks.) 22.1.2024


Starbucks'ın rakipleri 20.5.2023 tarihi itibariyle  şöyle sıralanmaktadır: MCDonald's, Dunki' Donuts, Tim Hortons , McCafe, Peet's Coffee, Lavazza, Folgers, Costa Coffee, The Coffee Bean, ve Global Tea Brands.


Starbucks deneyimi innovasyonun yeni bir ürün yaratma yerine , var olan bir ürün ve hizmetin deĝişik yöntemlerle pazarlanması anlamına da geldiĝini göstermektedir. Bazen bakıp da göremediĝimiz şeyler yeni iş fırsatlarını içermektedir. Bu fırsatları görmek için deha olmak gerekmemekte, fakat cesaret sahibi olmak ve girişimde bulunmak ön şart olmaktadır. 



Bu yazı 315 defa okundu.


Yorumlar


Ad Soyad E-Mail
GÜNDEMSİYASETMANŞET HABEREKONOMİSPORRÖPORTAJLAR YAZARLAR ARŞİV

KONUMUMUZ

Altıeylül / Balıkesir

ADRES

Altıeylül Mah. Çiğdem Sok. İnaler İş Mrk.No: 8 1/1 Altıeylül / Balıkesir
MND Ajans
©2020 | Tüm Hakları Saklıdır
MND Ajans