ELON REEVE MUSK (d.28.6.1971)
(TESLA, PAYPAL,NEURALİNK)
29.1.2024 tarihli New York Times'da Ryan Mac ‘'Neuralink Implanted a Device in a Patient's Brain'' başlıklı yazısında Elon Musk'ın sahip olduğu Neuralink şirketinin ilk kez bir insan beynine Telepathy isimli bir alet - bir chips - yerleştirdiğini , böylece insanın sadece düşünerek telefonunu ya da bilgisayarını kontrol edebileceği olanağının doğacağını ilan ettiğini belirtti. Bloomberg's Billionaires İndex'ine göre Aralık 2024'de 254 milyar dolarla dünyanın en zengin adamı olan Musk , ilkin bu olanağı el, kol ve ayak gibi organlarını kaybetmiş kişilerin kullanacağına işaret etmiş ve ‘' Stephen Hawking bu imkana sahip olsaydı, ne kadar kolay iletişim sağlayabilmiş olacaktı'' demişti.
Neuralink , 28.6.1971'de Güney Afrika'da Pretoria'da varlıklı bir ailede doğan Elon Musk'ın Paypal, Tesla, Solar City , Hyperloop, OpenAI, Neuralink ve The Boring Company isimli şirketlerini kapsayan imparatorluğunun geleceğe dönük çok önemli bir kuruluşudur. 1971'den bugüne kadar Güney Afrika ve Kanada ve 2002'den bu yana kadar da ABD vatandaşı olan , üç pasaport taşıyan Musk eğitimine University of Pretoria'da başlamış, orada beş ay okuduktan sonra, 1989'da Kanada'da Queen's University' e geçmiş , böylece Güney Afrika'daki mecburi askerlikten kaçınmış, bu üniversiteyi bitirmeden, 1992'de University of Pennsylvania'ya ekonomi ve fizik okumak için nakletmiş ve 1997'de Wharton School'dan ekonomiden BA ve College Arts and Science'da fizikten BS dereceleri alarak mezun olmuştur.
1994 yılı yazında iki şirkette staj yapma olanağı bulan Musk ilkin enerji depolama konusunda yeni kurulan Pinnacle Research Institute'de enerji depolamada electrolytic ultracapacitors konusunda ve Palo Alto'da Rocket Science Games alanında yeni kurulmuş olan şirkette roket oyunları konusunda stajını tamamlamış. Daha sonra 1995'te enerji ve fizik konusunda California'da Stanford University'de PH.D programına yazılmış , Netscape'e iş için başvurmuş sonuç alamamış ve üç gün sonra Stanford Üniversitesi'ni terk etmiş, o sıralarda popüler olmaya başlayan internet hareketine , kuracağı bir şirketle katılma kararı almış.
Musk bir web software şirketi Zip2'yi kurmuş ve 1999'da Campaq bu şirketi 307 milyon dolara satın almıştır. Bunun ardından Musk on line banka olan olan X.com'u faaliyete geçirmiş , bu banka 2000'de Infinity ile birleşmişti. Infinity bir yıl önce PayPal'ı kurmuş ve aktif hale getirmişti. 2002'de eBay PayPal'ı 1.5 milyar dolara satınaldı. Musk bu işten, % 11.7 hissesi nedeniyle, 165 milyon dolar kazandı
Musk 2002 Mayıs'ında aerospace üreticisi ve uzay ulaşım hizmeti verecek olan Space X'i kurdu. SpaceX'in %78 oy hakkına sahip olan % 54 hissesinin sahibi Musk'ın özel trust'tüdür. NASA 2006'da International Space Station'a insan ve malzeme götürecek iki şirketten biri olarak SpaceX'i seçti. 23 Aralık 2008'de 1.6 milyar dolarlık program konratı çerçevesinde Falcon 9 roketi ile 12 uçuş ve SpacX'in Spacecraftı'nın Space istasyonuna gitmesi planlandı. US Space Shuttle 2011'de sona erdi. 25 Mayıs 2012'de SpaceX Dragon aracı ISS'e kilitlemeyi başardı. Tarihte ilk kez ticaret şirketi ISS'e ulaşmış oluyordu. Uzay seyahatının ucuz olması için roketlerin yeniden kullanılması gerekiyordu. Bunu SpacX başardı. Çeşitli denemelerden sonra 2017'de 42 first stage Falcon 9'un 20'si yeniden kullanılabilir oldu. 18 başarılı misyon gerçekleştirildi. 2018'de ise Space X en yüksek kapasiteye sahip roketini fırlatmayı başardı. Musk 2011'de Mars yüzeyine ilk insanları göndermeyi 10 -20 yıl içinde başabileceğini söylemişti. 2040'da ise Mars'da 80.000 kişilik bir insan topluluğunu yerleştirebileceğini belirtmişti. 2015 yılında SpaceX, Starlink low – Earth – orbit satellites takım yıldızı kurarak satellite internet girişi sağlamayı amaçlamaktadır. Bu konuda ilk iki prototip satellite'ı 2018 Şubatında gönderdi. 2019 Mayıs'ına kadar 60 operasyonel satellite fırlatıldı. Bu projenin tasarım, yapım ve fırlatma maliyetinin toplamının 10 milyar doları geçeceği tahmin edilmektedir( David Shepardson & Joey Roulette; Taking on SpaceX , Amazon to invest 10 milyar in satellite broadband plan ,Reuters Archieves, 30.7.2020).Musk Ukrayna'ya bedelsiz Starlink hizmeti sunacağını ve bunun şirkete maliyetinin 400 milyon dolar olacağını açıkladı (Michel Sheetz , ; Elon Musk's Space X sent thousands of Starlink satellite internet dishes to Ukraine ,company president say, CNBC ,22.3.2022) Ayrıca Starlink üzerinden Rus devlet medyasını, ‘'free speech''- Hür düşünme ve ifade yanlısı olduğu için , bloke etmeyeceğini belirtti.
30 Mayıs 2020'de Space X, bir özel şirket olarak ilk insanlı uzay aracı Demo – 2'yi uzaya gönderdi ve İSS ile kilitlenmesini sağladı. ABD ShutelProgramı'nın sonlanmasına sonra bu Amerikan topraklarında, Amerikan roketi ile ve bir Amerikalı astronotla yapılan ilk uçuş idi (Nick Rufford; Calling Mars: Mad Musk is on Hıs Way, The Sunday Times, 3.5.2020)
Halen SpacX'in CEO'su olan Musk 2004'de elektrik araç üreticisi, adı sonradan Tesla Inc olan ve bir yıl önce kurulan Tesla Motors İnc'e katıldı ve 2008'de onun hem ürün mimarı hem de CEO'su oldu. Halen bu görevlerini yürütmektedir. Tesla 2003 yılı Temmuz'unda Martin Eberhard ve Marc Tarpennig tarafından kurulmuştu. Şirketin başlangıçtaki gelişmesinde bu iki kişinin büyük katkıları olmuştu. Eberhard 2007'de şirkettten, çeşitli görüş ayrılıkları yüzünden, ayrılmak zorunda kaldı. 2019 yılında Elon Muskglobal otomotiv endüstrisinin CEO görevinde en uzun süre kalmış kişisiydi Tesla'nın hedefi ilk olarak spor araba üretmek , sonra satın alınabilecek fiatta araba üretmek ve daha da ucuz araba üretmek olarak saptanmıştı. İlk elektrik spor araba Tesla Roadstar , 2008'de 2500 adet üretildi 31 ülkeye satıldı. Lithium -ion battery cell kullanan bu elektrikli araba ilk kez seri olarak üretildi. 22 Haziran 2012'de dört kapılı Model S sedan devreye girdi. 2015 Eylül'ünde Model X üretim hattında idi. Tesla araba üretim ve satışı yanında Daimler ve Toyota'ya elektrikli powertrain sistemleri de sattı.
2016'da Model 3 ,35.000 dolara piyasaya çıktı. 2017'de sevkiyat başladı. Mart 2020'de Tesla Model 3 500,000 adet satarak dünyanın en çok satan elektrikli otomobili ünvanını aldı. Model 3'ün geliştirilmiş versiyonu 2023'te de en çok satan aile elektrikli aracı -EV - olarak nitelendirilmekte ve fiyatı 39.900 dolardan başlamaktadır. Her bakımdan çok kaliteli olan arabada bazı çok ufak eksikliklerin olduğu belirtilmektedir (Andrew English ; Tesla Model 3 : this upgrade is a powerful lon - range operator, Daily Telegraph 20.1.2024).
29 Temmuz 2016'da şimdiki ve gelecekteki lithium -ion battery ihtiyacını karşılamak için Nevada'nın Reno şehrine yakın bir bölgede Gigafactory 1 – Dev Fabrika 1- kuruldu. Hem akümülatör hem de elektrikli araç montajı yapılacak bu fabrika Panasonic'le ortaklaşa kuruldu. 2016 Temmuz'unda Tesla gelişmiş ileri sürücü yardım sistemi ,Autopilot'i geliştirmeye başladı. Musk 2019 Ocağında başladığı Tesla'nın Shanghai Gigafactory inşaatını söz verdiği bir yıl içinde tamamladı. Tesla Kasım 2019'da tam elektrikli pickup kamyon üretimine başladı, 2021'da tam üretime geçildi. San Francisco'dan Michael Acton'ın Financial Times'da bildirdiğine göre en ucuz versiyonu 60.990 dolar olacak olan ilk Cybertruck üretimini de 2023'ün son aylarında gerçekleştirdi. Tesla'nın bugün California, Nevada , New York, Texas ve Çin'de 6 fabrikası bulunmaktadır. İki yıl içinde 15 milyar dolarlık yatırım yapacaktır. Tesla'nın rakipleri Ford, General Motors , Lucid Air ve BMW'dur.
31.Aralık 2019'da Musk Tesla'nın % 20.8 hissesine eşit 38,658,670 hissesine sahipti. 22.Ağustos 2023 itibariyle Musk Tesla'nın 411 milyon hissesine ve %12.95'ine sahiptir ve hissesi 90 milyar dolar olarak değerlendirilmektedir. 2.2.2024 itibariyle Tesla'nın piyasa değeri 586.87 milyar dolar, hisse değeri 187.29 dolardır. 2023 yılında Tesla 1.810.000 araç satmıştır. En büyük müşterileri arasında ABD, Almanya , İngiltere ve Norveç bulunmaktadır. Tesla'nın net karı 2023'te 15 milyar dolardır. Forbes'a göre 2024 yılında Elon Musk 210.2 milyar dolar sahibi olarak değerlendirilmekte ve dünyanın en zengin adamı olma özelliğini korumaktadır. 2023 itibariyle Tesla Texas'taki gigafactory'de , Texas'taki merkezinde ve Austin'deki fabrikasında toplam 140,473 kişi çalıştırmaktadır. Tesla'nın Çin'de de Model Y ve Model 3 montajında 20,000 çalışanı bulunmaktadır. Tesla adı Sırp – Amerikan kökenli bilim adamı Nicola Tesla'dan gelmektedir.
2006'da şimdi Tesla'nın bir şirketi olan, solar enerji hizmeti veren SolarCity ‘i hayata geçirdi. 2015'te kurulan nonprofit – kar amacı gütmeyen – araştırma şirketi OpenAI ‘e ortak oldu. Bu kurumun amacı ‘'friendly artificial intelligence''ın gelişmesini sağlamaktır. 2016 Temmuz'unda Musk ortaklaşa olarak kurduğu neoroteknoloji şirketi olan ve beyin ve bilgisayar ilişkisine yoğunlaşan Neuralink'i faaliyete geçirdi. 2016 Aralığı'nda ise The Boring Company kuruldu.Bu şirketin amacı elektrikli araçların rahat ulaşımını optimum bir şekilde sağlayacak olan tünel ve altyapının inşaatını yapmaktır. Musk temel iş alanları dışında vactrian konseptine dayanan , çok hızlı ulaşımı sağlayacak Hyperloop'u da hayata geçirdi. 2022 yılında Musk 44 milyar dolara Twitter'i satınaldı ve onu X corporation's dönüştürdü .Şirketin yeni markası X oldu. 2023'te xAI ‘yi Artificial İntellegent şirketini kurdu.
Twitter X'e dönüştükten sonra, Musk'ın antisemitic bir postayı desteklemesinden dolayı Disney ,IBM ve Apple X'e ilana vermekten vazgeçti ya da verdikleri ilan miktarı çok azaldı. Bu doğal olarak X'i gelirini etkiledi. Bu nedenle Musk büyük firmaları ‘'blackmail' -şantaj yapmakla suçladı. X'n küçük ve orta boyut şirketlerden ilan almasına ağırlık verilmek üzere yeni bir program başlatıldı (Hannah Murphy and Daniel Thomas;X Shifts ads strategy after Musk outburst over alleged blackmail, Financial Times, 3.12.2023) . Musk X'i satınalma için banklardan 13 milyar dolar borç aldı.Bankerlerle yaptığı özel bir konuşmada onların bu i,şten para kaybetmeyeceğini söylemişti Fakat işlem tamamlandıktan sonra X'in değeri hızlı bir düşüş gösterdi. Borç veren Morgan Stanley, Bank of America, Barclays, MUFG, BNP Paribas, Mizuho, Societe General, bu alacağı tahsil edememeleri ihtimaline karşı , iskontolu olarak alacaklarını satmayı düşündükleri belirtilmektedir (Joshua Franklin, Eric Platt, Ortenca Aliaj, Hannah Murphy ; Musk told lenders they would not lose money on Twitter deal, Financial Times, 2023)
X'ten önemli miktarda işten çıkarma gerçekleşti. Bu nedenle ve yanlış ve eksik information nedeniyle eleştiriye uğrayan Musk hakkında eleştiriler oldu. U.S. Securities and Exchange Commission -SEC – dava açtı ve Tesla'nın Musk tarafından tamamının satın alınması için gerekli fonu bulduğunu iddia etmesinin yalan olduğunu savundu. Bunun sonucunda Musk Tesla'nın yönetim kurulu başkanlığından ayrıldı ve 20 milyon dolar ödedi ve olay kapandı. Musk aleyhine ayrı konularda bir çok davalar açıldı.
Tesla ile Kuzey ülkeleri işçi sendikaları arasında uyuşmazlıklar , İsveç'te mekanik elemanların 2023 Ekim'inde greve gitmesiyle sonuçlandı. Daha sonra buna Danimarka ,Finlandiya ve Norveç eklendi. Musk bu hareketi ‘'delilik ‘' olarak nitelendirdi. İsveç işçi sendikaları Tesla'nın , İsveç'te 1938'denberi kutsal bir şekilde uygulanan iş kurallarına uymadığını iddia ediyor, beş yıldan beri bir anlaşma imzalamak istediklerini, Tesla'nın bundan kaçındığını söylüyorlar (Alex Maria; Nordic unions in battle with Musk, The Times 29.12.2024).
Musk'ın annesi Kanada'nın Saskatchewan şehrinde doğmuş ve Güney Afrika'da büyümüş , mesleği modellik ve diyetisyenlik olan Maye Musk – Haldeman'dır-. Babası Errol Musk ise Güney Afriakalı bir elektro mekanik mühendisi, pilot, denizci, danışman ve emlak geliştiricisi bir iş adamıdır. Musk'ın 1972 doğumlu kardeşi Kimbal onun ilk ortaklarından biridir. 1974 doğumlu kız kardeşi Tosca ise video yayınlayan internet sitesi Passionflex'in CEO'sudur. Musk'ın annesin babası Joshua Haldeman Amerika'da doğmuş bir Kanada'lıdır.Babasının annesi ise İngili ve Pennsylvania – Dutch kökenlidir. 1980 annesi ve babası ayrıldıktan sonra Musk Pretoria'da babası ile yaşamıştır. Fakat sonradan bundan pişman olmuştur. Babasının her türlü kötülüğe sahip ve her türlü kötülüğü yapan biri olduğunu söyleyen Musk'ın baba tarafından bir yarı üvey kız ve erkek kardeşi bulunmaktadır.
2020 yılına kadar, Tesla ve SpaceX kurduğu California'da yaşayan Musk o yıl, Texas'a nakletmiştir. 2021'de New York'ta Saturday Night Live programında, tıpça hiçbir zaman saptanmamış olmasına karşın Musk Asperger syndrome ‘u olduğunu belirtmiştir. University of Ontario'da okurken ilk eşi yazar Justine Wilson'la evlenmiş ,ilk çocukları 10 haftalık iken ölmüş , IVF tedavisinden sonra eşi bir ikiz ve daha sonra bir üçüz doğum yapmış. Çift 2008'de boşanmış. 2008'de Talulah Riley ile evlenen Musk 2012'de eşinden ayrılmış. Ertesi yıl tekrar evlenmişler ve 2016'te tekrar boşanmışlar. 2017'de Amber Heard'le beraber olmaya başlamışlar . 2018'de Kanadalı müzisyen Grimes'la yaşamaya başlamış ve 2020'de bir erkek çocuk ve sonra bir kız çocuk sahibi olmuşlar ve 2021'de ayrılmışlar fakat ilişkileri devam etmiş 2023'de üçüncü çocukları doğmuş. Neuralink'in özel projeler ve operasyonlar direktörü Shivon Zilis de 2021 Kasım'ında Musk'la ilişkileri sonucunda ikiz çocuk dünyaya getirmiş. 2021 yılında Musk'ın Google ortak kurucusu Sergey Brin'in eşi ile bir ilişkisi olduğu dedikodusu yayılmış. Musk olayı yalanlamış. Brin ‘in eşi Nicole Shanahan da kocasından ayrılmak zorunda kalmıştır. Bu sıralarda Avusturalyalı aktris Natasha. Bassett'in Musk'ın ‘'arada bir kız arkadaşı'' olduğu bilinmektedir (Valeria Safronova; How Many Children Does Elon Musk Have?, The New York Times, 7.7.2022), (Steven Musil, Daniel Van Boom; Elon Musk Reportedly Had Affair With GoogleCo – Founder's Wife, CNET, 24.7.2022)
Musk iş hayatında boş kaldığı zamanlarda kitap okumaya meraklıdır. Okuduğu kitaplara arasında dokuz kitabı herkese tavsiye etmektedir (Rob Gilliam; Blinkist (6184) ,3.12.2021):
Kitap adı: Yazarı:
Steve Jobs. Walter Isaacson
Human Compatible. Stuart Russell
Zero to One. Peter Thiel & Blake Masters
Merchants of Doubt Naomi Oreskes & Erik M. Conway
Life 3.0. Max Tegmark
The Big Picture. Sean M.Caroll
Lying. Sam Harris
Superintelligence. Nick Bostom
The Wealth of Nations. Adam Smith
Daha on yaşında iken Musk Commodore VIC -20'yi kullanıyordu. El kitabını kullanarak on iki yaşında bilgisayar programlamasını öğrenmiş ve Basic diliyle yazdığı video oyunu Blastar'ı PC and Office Technology Magazinine 500 dolara satmıştı. Isaac Asimov'un Foundation serisini sürekli olarak okumuştu. Çocukluğunda okulda bir çocuk gurubunun sürekli şiddetine maruz kalmış ve bir keresinde hastanelik olmuştu. Pretoria Boys High School'u bitirdikten sonra babası onun Pretoria'da üniversiteye gitmesini çok istemişti. O ABD'ye gitmek istiyordu. Annesi nedeniyle Kanada pasaportu alınca, onsekiz yaşında, Kanada'ya gitmeye karar vermişti. Elon Musk'ın IQ'sı 160+ olarak tahmin edilmektedir.
Elon Musk'ın babası Errol Musk'ın üvey kızı Jana'dan 2017'de erkek, 2019'da kız iki çocuğu, olmuştur. Elon bunu öğrenince dehşet içinde kalmış ve babasını değiştirmek istemişse de bunu başaramamıştır. Stanford Üniversitesi'ni terk ettikten dört yıl sonra 27 yaşında milyarder olan Musk babasından ya da aile çevresinden hiçbir yardım almadan iş hayatına atılmıştır. Mark Zuckerberg ise 23 yaşında milyarderliğe ulaşmıştı. Elon Musk'ın Malatya'dan ölümle savaşırken bile dua etmediğini belirtenler, onun Tanrı'nın varlığına inanmadığına işaret etmektedir. Yazar Silvana Popa Musk'ın şu sözlerini hatırlatıyor: ‘'bütün olanların bir üst mimarı olduğunu düşünüyor muyum? Belki yoktur,
çünkü öyle olması halinde bu üst bilgi nereden geldi diye sormayacak mısınız?''
2018 yılında Tesla yönetim kurulunun verdiği karara göre takip eden on yıl içinde Tesla Musk'a, CEO görevi nedeniyle 65 milyar dolar ödeme yapacaktı. Buna bazı hissedarları temsilen itiraz edildi.Delaware Mahkemesi'nde1.2.2024'te görülen davada, yargıç Kathleen McCormick bu bedeli çok fazla bulduğundan red etti ve Tesla bu nedenle %2 değer kaybetti .Tesla hissesi 187 dolara düştü.
