İngiliz Büyükelçisi İstanbul'a döndüğü sırada, Mithat Paşa'nın durumunu etkiyen, İstanbul'da çok önemli bir gelişme oldu. Mithat Paşa'nın kişisel düşmanı, Rusya yanlısı bu nedenle de ‘'Mahmudof'' adıyla anılan, Mahmut Nedim Paşa, yeni kabinede İç İşleri Bakanı olarak yer aldı. Bunun üzerine Mithat Paşa ‘'Memleketime ve hükümdarıma son nefesime kadar bağlıyım. Fakat Mahmut Nedim Paşa'nın bulunduğu bir hükümetin yönetimi altında görev yapmam olanaksız olduğundan, Hazret-i Şahane'den istifamı lütfen kabul buyurmalarını ve bendinize takdir buyuracakları bir ikametgah göstermelerini rica ederim'' diyen bir yazıyla istifa etti. Sultan Abdülhamit beklentinin aksine istifayı kabul etmemiş ve vilayeti daha iyi yönetebilmesi için ona gerekli yetkileri vereceğini bildirmiştir. Mithat Paşa istifasını geri almıştır. İngiliz büyükelçisi Layard Mithat Paşa'ya yerinde kalması önerisinde bulunmuştur.
Suriye'de Fransız- İngiliz nüfuz çatışması böylece kızışmaya başlamıştır. Fransızlar Layard'ın Suriye'ye gelişini, hedefinin orada Şam, Halep ve Bağdat'ı kapsayan bir nevi hidivlik- küçük kırallık – kurmak olduğu şeklinde yorumlamışlar, ya da Şam'a gelişini sultanla valiyi barıştırmak olduğunu düşünmüşler. Sultanın çevresindekiler Mithat Paşa'nın saltanatı devirmek, onun yerine ‘'Osmanlı Cumhuriyeti'' kurmak istediğine inanıyorlarmış. Eğer Mithat Paşa Suriye valisi olarak kalırsa bu ihtimal gerçekleşmeyecekmiş ( Şimşir, 31). Fransız Başkonsolosu o günlerde Paris'e dışişleri bakanı Freycinet'e gönderdiği raporda ‘' Kendisiyle karşılıklı dostluk ve güven ilişkileri devam ettirdiğim bu vali (Mithat Paşa), zannedildiği kadar da İngiliz taraftarı değildir. Böyle bir itham yalan değilse bile çok aşırıdır. Mithat paşa, bana açıkça itiraf ettiği gibi, her şeyden önce Türk'tür, bazı durumlarda İngiltere'ye dayanmışsa bunun bir nedeni vardı, bu neden memleketin iyiliğinden başka bir şey değildi. Bugün bizimle olacaktır., çünkü iyi anlamaktadır ki bizim Doğu'daki politikamızın gizli düşüncesi yoktur.''
Fransız başkonsolosu ayrıca, 1880 yılı raporunda şunları da eklemektedir (Şimşir,34); ‘'Şüphe yoktur ki bugünkü hükümet Mithat Paşa'nın işleri iyi yürütmek için her gün yaptığı taleplerini reddetmek suretiyle ona her zamankinden daha fazla engeller çıkartmaktadır. Ve öyle görünüyor ki hükümetin amacı, Suriye halkının genel hoşnutsuzluğunu tahrik etmek suretiyle burada karışıklıklar çıkartmak ve bunları bağımsız olmak emeliyle Mithat Paşa tarafından kışkırtılmış diye sultana arzetmektir.''
Gerçekte Mithat Paşa'nın böyle bir amacı yoktur. O işi yapabilmek için yetkilerinin arttırılmasını istemektedir. Sonuç alamayınca da, hükümete baskı yapmak için yabancı devletleri araya sokmaktadır. Mithat Paşa iki yıllık bir Suriye valiliğinden sonra 1880 Ağustos'unda İzmir ( Aydın) valiliğine atanmıştır. İzmir'e gelişinden sekiz ay sonra, Nisan 1881'de, Abdülhamit'in, beş yıl önce ölen Abdülaziz'in ile ilgili olarak başlattığı soruşturma sonucu tutuklanması istenmiştir. Mithat Paşa bunu önceden haber almış ve İzmir Fransız Konsolosluğu'na sığınmıştır. Olay İstanbul'da çabucak duyulmuş ve konu Türkiye ve Fransa arasında bir sorun haline dönüşmüştür. Mithat Paşa istemesine rağmen ilkin ilgi gösterilmemiş, daha sonra konu uluslararası bir konuya dönüşmüş ve diğer konsolosların himaye vermesine rağmen, o Fransız konsolosluğunda kalmıştır.
17 Mayıs'ta Adliye Bakanı Cevdet Paşa'nın yarı tehdit yarı güvence vererek gönderdiği mektuba dayanarak Mithat Paşa teslim olmaya karar verdi. Bu kararı adliye bakanına güvendiğinden değil, başka çaresi kalmadığındandı.
Mithat Paşa'nın Fransız Konsolosluğu'na sığınması, Tunus konusunun Fransa lehine gelişmesiyle sonuçlanmıştır. Mithat Paşa'nın teslimi ile Abdülhamit'in sert tutumu değişmiş , böylece Tunus'un elden çıkması kolaylaşmıştır.
