İLK CUMHURİYET ANAYASASI-1921- 2
Madde 10; (özgün) Türkiye coğrafi vaziyet ve iktisadi münasebet noktai nazaran, vilayetlere, vilayetler kazalara münasebet olup kazalar da nahiyelerden teşekkür eder.
Madde 10; /Değişik 29.10.1923) Türkiye Reisi Cumhuru , Türkiye BüyükMillet Meclisi Heyeti Umumiyesi tarafından ve kendi azası meyanından bir intihap devresi için intihap olunur. Vazifei Riyaset yeni Reisicumhurun intihabına kadar devam eder. Tekrar intihap olunmak caizdir.
Madde 11; (Özgün Vilayet mahalli umurda manevi şahsiyeti ve muhtariyeti haizdir. Harici ve dahili siyaset, şer'i, adli ve askeri umur beynelminel iktişadi münasehat ve hükümetin umumi tekalifi ve menafii birden ziyade vilayata şamil hususat müstesna olmak üzere Büyük Millet Meclisine vazedilecel kavanin mucibince Evkaf, Medaris, Maarif, Sıhhıye,İktisat, Ziraat , Nafiave Muaveneti İçtimaiye işlerinin tanzim ve idaresi vilayet şuralarının salahiyeti dahilindedir.
Madde 11; (Değişik 29.10.1923) Türkiye Reisicumhuru Devletin Reisidir. Bu sıfatla lüzum gördükçe Meclise ve Heyeti vekileye riyaset eder.
Madde 12; (Özgün) Vilayet şuraları vilayetler halkınca müntahap azalardan mürekkeptir. Vilayet şuralarının içtima devresi iki senedir. İçtima müddeti senede iki aydır.
Madde 12; (değişik 29.10.1923) Başvekil Reisicumhur tarafından ve Meclis azası meyanından intihap olunur. Diğer vekiller Başvekil tarafından gene Meclis azası arasından intihap olunduktan sonra heyeti umumiyesi Reisicumhur tarafından Meclisin tasvibine arzolunur. Meclis hali içtihada değil ise keyfiyeti tasvip Meclisin içtimaına talik olunur.
Madde 13; Vilayet şurası azası meyanında icra amiri olacak bir reis ile muhtelif şuabatı idareye memur azadan teşekkül etmek üzere bir idare heyeti intihap eder. İcra selahiyeti daimi olan bu heyete aittir.
Madde 14; Vilayette Büyük Millet Meclisinin vekili ve mümessili olmak üzere vali bulunur. Vali, Büyük Millet Meclisi hükümeti tarafından tayin olunup vazifesi devletin umumi ve müşterek vazifeini rüyet etmektir. Vali yalnız devletin umumi vazaifiyle mahalli vazaif arasında tearuz vukuunda müdahale eder.
Madde 15; Kaza, yalnız idari ve inzibati cüz'ü olup manevi şahsiyete haiz değildir. İdaresi Büyük Millet Meclisi Hükümeti tarafından mensup ve valinin emri altında bir kaymakama mevdudur.
Madde 16; Nahiye, hususi hayatında muhtariyeti haiz bir manevi şahsiyettir
Madde 17; Nahiyenin bir şurası, bir dare heyeti ve bir de müdürü vardır.
Madde 18; Nahiye şurası nahiye halkınca doğrudan doğruya müntahap azadan terekküp eder.
Madde 19; İdare heyeti ve nahiye müdürü , nahiye şurası tarafından intihap olunur.
Madde 20; Nahiye şurası ve idare heyeti kazai, iktisadi ve mali salahiyeti haiz olup bunların derecati kavanini mahsusa ile tayin edilir.
Madde 21; Nahiye bir veya birkaç köyden mürekkep olduğu gibi bir kasaba dabir nahiyedir.
Madde 22; vilayetler, iktisadi ve içtimai münasebetleri itibariyle birleştirilerek, umum müfettişlik kıtaları vücuda getirilir.
Madde 23; umumi müfettişlik mıntıkalarının umumi surette asayişinin temini ve umumi devair muamelatının teftişi, Umumi Müfettişlik mıntıkasındaki vilayetlerin müşterek işlerinde ahengin tanzimi vazifesi umumi müfettişlere mevdudur. Umumi müfettişler Devletin umumi vazaifiyle mahalli idarelere ait vazaif ve mükerreratı daimi surette murakabe ederler.
Bu anayasaya bir ek madde daha eklenmiştir. Meclis çalışmaya başladıktan 9 ay sonra bu anayasa meclisçe kabul edilmiştir. Bu anayasa ile Türk tarihinde ilk kez yeni devletin kurulması ile monarşi terk edilmiş ve egemenliğin kayıtsız ve şartsız halka ait olduğu kabul edilmiştir. Magna Carta'da kıral bazı haklarından vaz geçmiş, ve kıralın yetkileri sınırlandırılmış ve denetim getirilmişti. İlk Türk anayasası ise monarşiyi tamamen kaldırıyor, egemenliği halkın kendine veriyordu. Parlamenter sistemin temelleri atılıyordu. Yerel yönetimler kabul ediliyor, 1923'deki değişiklikle birlikte de Cumhuriyet yönetimi hayata geçiriliyordu.
