1961 ANAYASASI

1945 ‘de Türkçeleştirilmiş 1924 anayasası bazı değişikliklerle 1960 yılına kadar yürürlükte kaldı. 27 Mayıs 1960 ihtilali sonrasında hazırlanan yeni anayasa referandumla halk tarafından kabul edildi ve eskinin yerini aldı. Askeri bir müdahalenin sonucunda hazırlanan 1961 anayasası şimdiye kadar ülkemizde yapılan anayasaların en çağdaşı olarak kabul edilmektedir.

1961 anayasasının özellikleri şöyle özetlenebilir;

. Çoğulcu, Özgürlükçü ve hukukun üstünlüğüne dayalı olmasıdır

. Temel hak ve özgürlükler açısından çağdaş bir nitelik taşımasıdır

. Bu anayasa ile kuvvetler ayrılığı sağlanmıştır. 

. Yasama, yürütme ve yargı biribirinden bağımsız hale gelmiştir.

. Cumhurbaşkanı olan kişinin partisiyle olan ilişkisi kesilmiştir

. Çoğulcu demokrasi ilkesi benimsenmiştir

. TBMM Cumhuriyet Senatosu ve  Millet Meclisi olarak iki meclisli düzen getirilmiştir.

1961 Anayasasının Başlangıç kısmı şöyledir;

 ‘'Tarih boyunca bağımsız yaşamış, hak ve hürriyetleri için savaşmış olan,

Anayasa ve hukuk dışı tutum ve davranışlarıyla meşruluğunu kaybetmiş bir iktidara karşı direnme hakkını kullanarak 27 Mayıs 1960 Devrimini yapan Türk Milleti,

Bütün fertlerini kaderde, kıvançta ve tasada ortak, bölünmez bir bütün halinde, milli şuur ve ülküler etrafında toplayan ve milletimizi dünya milletleri ailesinin eşit haklara sahip şerefli bir üyesi olarak milli birlik ruhu içinde daima yüceltmeyi amaç bilen Türk milliyetçiliğinden hız ve ilham alarak ve,

‘'Yurtta sulh, cihanda sulh'' ilkesinin, Milli Mücadele ruhunun millet egemenliğinin, Atatürk Devrimlerine bağlılığın tam şuuruna sahip olarak,

İnsan hak ve hürriyetlerini, milli dayanışmayı, sosyal adaleti, ferdin ve toplumun huzur  ve refahının gerçekleştirmeyi ve teminat altına almayı mümkün kılacak demokratik hukuk devletini bütün hukuki ve sosyal temelleriyle kurmak için,

Türkiye  Cumhuriyeti Kurucu Meclisi tarafından hazırlanan bu Anayasayı kabul ve ilan ve onu, asıl teminatın vatandaşların gönüllerinde ve iradelerinda yer aldığı inancı ile hürriyete, adalete ve fazilete aşık evlatlarının uyanık bekçiliğine emanet eder.''

1961 Anayasasının Temel Esasları, ilk dokuz maddeyi kapsamaktadır;

Madde 1 ; Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir.

Madde 2 ; Türkiye Cumhuriyeti insan haklarına ve başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan , milli, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devletidir.

 Madde 3 ; Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür.

                       Resmi dil Türkçedir. Başkent Ankara'dır.

Madde  4 ; Egemenlik kayıtsız, şartsız Türk Milletinindir.

                      Millet egemenliğini Anayasanın koyduğu esaslara göre, yetkili organlar eliyle kullanır.      Egemenliğin kullanılması, hiçbir surette belli bir kişiye, zümreye, veya sınıfa bırakılamaz. Hiçbir kimse veya organ kaynağını Anayasadan almayan bir devlet yetkisi kullanamaz.

Madde 5 ; Yasama yetkisi Türkiye Büyük Millet Meclisine aittir

Madde 6; Yürütme yetkisi kanunlar çerçevesinde, Cumhurbaşkanı ve  Bakanlar Kurulu tarafından yerine getirilir.

Madde 7 ; Yargı yetkisiTürk Milleti adına bağımsız mahkemelerce kullanılır.

Madde 8 ; Kanunlar anayasaya aykırı olamaz.

                     Anayasa hükümleri, yasama, yürütme ve yargı organlarını , idare makamlarını ve kişileri bağlıyan hukuk kurallarıdır.

Madde 9; Devlet şeklinin Cumhuriyet olduğu hakkındaki Anayasa hükmü değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif edilemez

1961 anayasası 334 nolu kanunla 9.7.1961 de yürürlüğe girdi. 1961 Anayasasının hazırlayan kurulda, İstanbul Üniversitesi'nden  İsmet Giritli, Tarık Zafer Tuna'ya, Hüseyin Nail Kubalı, Sıddık Sami Onar, Hifzı Veldet Velidedeoğlu , Naci Şensoy ve Ragıp Sarıca  bulunuyordu.