17.11.2020
Mübadele kitapları
Mübadele konusunda okuduğum ilk roman, “Emanet Çeyiz”dir.
Dostluğuyla her zaman gurur duyduğum mimar Seyfi Yiğitler, yıllar önce, mübadele konusuna ilgi duyduğum dönemde bana, “Önder, Kemal Yalçın'ın
‘Emanet Çeyiz'ini mutlaka okumalısın” demişti.
Bir solukta okumuştum, “Emanet Çeyiz”i, gözlerim yaşararak…Bu roman, mübadele olayına insani ve dramatik bir bakış açısı getiriyordu.
Sonra yine çok iyi dostlarımdan, gazeteci-yazar İskender Özsoy'un mübadeleyle ilgili söyleşi-röportajlarını bir araya getirdiği kitapları aldı, sırayı.
“İki Vatan Yorgunları”, “Mübadelenin Öksüz Çocukları”, “Ah Vre Memleket”, “Selanikte Sela Sesleri”, “Mübadelenin Yas Kardeşleri” ve bir biyografi olan
“Özü Sözü Yanya”yı da okuyarak, “İki vatan arasında sıkışıp kalmış” mübadillerin yürek kanayan öykülerini öğrendim. Mübadele röportajları arasında Bandırma,
Erdek, Ocaklar ve Ayvalık Cunda'dan seçtiği mübadiller de bulunan Özsoy, kitaplarında, zorunlu göçün, mübadil ailelerinde yarattığı büyük yıkım ve
tahribatı büyük bir başarıyla ortaya koymuştu. Özsoy'un, Türkiye ve Yunanistan'da görüştüğü birinci kuşak mübadiller, 91-106 yaş arasını kapsıyordu.
Daha sonra yöremizdeki 1. Kuşak mübadiller ile röportajlarım oldu. Fatmatüz Zehra Yıldırım, Ayşe Çam, Ali Abak, Emine Ordukaya ve Mehmet Özalp. Çok
istememe karşın Marmara'da yaşayan Hüseyin Organ ile röportaj yapamadım.
Diğerleri gibi o da artık aramızda yok.
Ardından, Gaziantep Üniversitesi tezli yüksek öğrenim öğrencisi olup, Bandırma ve Erdek mübadilleri konusunda tez hazırlayan sevgili Esra Aska'ya, materyal
yardımının yanı sıra başta İskender Özsoy olmak üzere mübadeleyi iyi bilen diğer dostlarımızla yardımcı olmaya çalıştık. Sonuç, bizim için de mutluluk
vericiydi. Çünkü sevgili Esra, tezini başarıyla tamamladı. Bir kez daha kutluyorum.
Geçtiğimiz günlerde, bizi mutlu eden bir diğer olay ise “Omorfo Girit”i kaleme alan Gül Ayşe Aydemir Yaldız oldu. Çok beğendiğim bu romanla ilgili duygu ve
düşüncelerimi daha önce yazmıştım. Benim gibi, kitabı okuyanların da aynı düşünce ve duyguları paylaştığını söyleyebilirim.
Türkiye'de halen 1. Kuşak kaç mübadil var acaba?
Mübadele konusunda kitapları bulunan, bugüne dek 255 mübadil röportajı yayınlanan İskender Özsoy'a bu soruyu yönelttiğimde, “Bunu bilemeyiz. Ancak
Yunanistan'a göre daha az” yanıtını alıyorum.
Biz, yazımızı yine İlber Ortaylı'nın değerlendirmesiyle noktalayalım:
“Her mübadele bir yaradır, izi kalır…”
Bu yazı 407 defa okundu.
